Szczegółowy program – RACHUNKOWOŚĆ FINANSOWA
Zakres wymaganej wiedzy
1. Rachunkowość finansowa jednostek, w tym spółek publicznych – według ustawy o rachunkowości (UoR) i MSR2 (z wyłączeniem jednostek prowadzących działalność na podstawie prawa bankowego, ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, przepisów o funduszach inwestycyjnych, ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych, ustawy o instytucjach płatniczych oraz ustawy o działalności ubezpieczeniowej, ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych i ustawy o finansach publicznych)
1.1. Wycena początkowa, bieżąca i bilansowa poszczególnych składników aktywów i pasywów:
a) przy założeniu kontynuacji działania,
b) w warunkach utraty kontynuacji działania,
c) wyrażonych w walutach obcych.
1.2. Ujęcie w księgach rachunkowych i prezentacja w sprawozdaniu finansowym zdarzeń związanych z działalnością operacyjną, inwestycyjną i finansową dotyczących:
a) aktywów trwałych (wartości niematerialne i prawne, rzeczowe aktywa trwałe, należności długoterminowe, inwestycje długoterminowe, długoterminowe rozliczenia międzyokresowe),
b) aktywów obrotowych (zapasy, należności krótkoterminowe, inwestycje krótkoterminowe, krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe),
c) kapitałów (funduszy) własnych (podstawowy, zapasowy, z aktualizacji wyceny, pozostałe rezerwowe, zysk, strata, odpisy z zysku),
d) zobowiązań i rezerw na zobowiązania (rezerwy na zobowiązania, zobowiązania długoterminowe, zobowiązania krótkoterminowe, rozliczenia międzyokresowe).
1.3. Ujęcie w księgach rachunkowych i prezentacja w sprawozdaniu finansowym różnic pomiędzy wyceną bieżącą i wyceną bilansową aktywów i pasywów z tytułu:
a) różnic kursowych,
b) przeszacowania wartości,
c) wyceny w wartości godziwej,
d) utraty wartości aktywów,
e) zastosowania zasady ostrożnej wyceny i zasady współmierności.
1.4. Księgowe ujęcie i prezentacja w sprawozdaniu finansowym procesu sprzedaży produktów i towarów:
a) identyfikacja transakcji i ustalanie przychodów przy sprzedaży dóbr i świadczeniu usług,
b) identyfikacja transakcji i ustalanie przychodów przy sprzedaży towarów,
c) sprzedaż towarów hurtowa, detaliczna, wysyłkowa, elektroniczna, komisowa, obrót tranzytowy,
d) reklamacje dotyczące sprzedanych produktów i towarów.
1.5. Wycena, ujęcie w księgach rachunkowych i prezentacja w sprawozdaniu finansowym pozostałej działalności operacyjnej:
a) pozostałe przychody operacyjne, w tym m.in. dotacje, subwencje, opłaty, darowizny, sprzedaż rzeczowych aktywów trwałych i wartości niematerialnych i prawnych, rozwiązane rezerwy,
b) pozostałe koszty operacyjne, w tym m.in. aktualizacja aktywów niefinansowych, odszkodowania, kary, grzywny, koszty utrzymania obiektów socjalnych.
1.6 Wycena, księgowe ujęcie i prezentacja w sprawozdaniu finansowym operacji finansowych:
a) przychody finansowe, w tym m.in. dywidendy i udziały w zyskach, odsetki, aktualizacja aktywów finansowych, dodatnie różnice kursowe,
b) koszty finansowe, w tym m.in. odsetki, aktualizacja aktywów finansowych, ujemne różnice kursowe.
1.7. Ustalanie wyniku finansowego i jego rozliczanie, w tym:
a) ustalanie wyniku finansowego w wariancie porównawczym,
b) ustalanie wyniku finansowego w wariancie kalkulacyjnym,
c) podział wyniku finansowego.
1.8. Zasady wyceny, ujmowania i prezentacji w sprawozdaniu finansowym wybranych zagadnień, w szczególności takich jak:
a) umowy długoterminowe,
b) leasing,
c) utrata wartości aktywów,
d) odroczony podatek dochodowy,
e) dotacje rządowe,
f) udziały we wspólnych przedsięwzięciach,
g) instrumenty finansowe, w tym także wbudowane instrumenty pochodne,
h) obrót wierzytelnościami,
i) zmiany zasad rachunkowości i odstępstwa od nich,
j) zdarzenia po dacie bilansu,
k) błąd lat ubiegłych.
1.9. Szczególne wymagania wobec rachunkowości spółek publicznych.
2. Zmiana podstawy prawnej sporządzania sprawozdań finansowych
2.1. Zmiana podstawy prawnej sporządzania sprawozdań finansowych, w tym:
a) ciągłość zapisów w księgach rachunkowych i zasada porównywalności sprawozdań finansowych,
b) MSSF 1 Zastosowanie MSSF po raz pierwszy,
c) uzgodnienia między sprawozdaniem finansowym sporządzanym według ustawy o rachunkowości i MSR.
3. Rachunkowość finansowa jednostek prowadzących działalność na podstawie prawa bankowego, ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, przepisów o funduszach inwestycyjnych, ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych oraz ustawy o instytucjach płatniczych – według ustawy o rachunkowości (UoR) i MSR.
3.1. Wycena początkowa, bieżąca i bilansowa poszczególnych składników aktywów i pasywów.
3.2. Ujęcie w księgach rachunkowych zdarzeń gospodarczych związanych z działalnością operacyjną oraz inwestycyjną i finansową scharakteryzowanych w punkcie 6.1.2. a ponadto operacji specyficznych dla działalności bankowej, maklerskiej, inwestycyjnej, spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych i instytucji płatniczych, a w szczególności z:
a) rozliczeniami pieniężnymi krajowymi i transgranicznymi oraz innymi operacjami bankowymi,
b) rozrachunkami z bankiem centralnym, z podmiotami rynku finansowego i z pozostałymi jednostkami,
c) instrumentami finansowymi, w tym:
• należnościami z tytułu kredytów, pożyczek, skupionych wierzytelności i innych,
• papierami wartościowymi i udziałami,
d) aktywami przejętymi za długi,
e) zobowiązaniami finansowymi, w tym z tytułu depozytów,
f) zobowiązaniami warunkowymi, w tym z tytułu udzielonych zabezpieczeń (poręczeń, zastawów i innych) oraz wynikającymi z tytułu operacji kupna-sprzedaży z klauzulą odkupu,
g) przychodami i kosztami z tytułu odsetek, prowizji oraz innymi operacjami wpływającymi na wynik na działalności bankowej, maklerskiej, inwestycyjnej, spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych i instytucji płatniczych,
h) kosztami działania banku, funduszu, firmy inwestycyjnej (w tym domu maklerskiego, banku prowadzącego działalność maklerską), spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej, instytucji płatniczej,
i) dokonywaniem odpisów z tytułu utraty wartości należności i ich aktualizacją oraz tworzeniem i rozwiązywaniem rezerw m.in. na zobowiązania warunkowe,
j) operacjami maklerskimi i dokonywanymi w funduszach inwestycyjnych, w spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych oraz instytucjach płatniczych.
3.3. Specyfika inwentaryzacji w bankach, domach maklerskich, funduszach inwestycyjnych, spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych i instytucjach płatniczych,
3.4. Ujęcie w księgach rachunkowych różnic pomiędzy wyceną początkową, bieżącą i bilansową.
3.5. Wycena i księgowe ujęcie operacji pochodnymi instrumentami finansowymi oraz stosowanie rachunkowości zabezpieczeń.
3.6. Ustalanie wyniku finansowego i jego rozliczanie.
3.7. Szczegółowe zasady rachunkowości dla firm inwestycyjnych i instytucji płatniczych.
4. Rachunkowość finansowa jednostek prowadzących działalność na podstawie ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej oraz ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych – według ustawy o rachunkowości i MSR.
4.1. Wycena początkowa i bilansowa poszczególnych składników aktywów i pasywów.
4.2. Ujęcie w księgach rachunkowych zdarzeń gospodarczych związanych z działalnością operacyjną, inwestycyjną i finansową scharakteryzowanych w punkcie 1.2., a ponadto operacji specyficznych dla działalności ubezpieczeniowej, związanych w szczególności z:
a) działalnością lokacyjną, w tym w zakresie przychodów i kosztów związanych z tą działalnością,
b) reasekuracją, w tym w zakresie rozliczeń z tytułu reasekuracji oraz udziałów reasekuratorów w pozycjach bilansowych i wynikowych,
c) należnościami od ubezpieczających, od pośredników ubezpieczeniowych, d) zobowiązaniami podporządkowanymi,
e) tworzeniem i rozwiązywaniem rezerw techniczno-ubezpieczeniowych brutto i na udziale własnym,
f) zobowiązaniami z tytułu ubezpieczeń bezpośrednich, g) funduszami specjalnymi,
h) przychodami z tytułu składek,
i) wypłatami odszkodowań i świadczeń
j) kosztami akwizycji,
k) kosztami administracyjnymi.
4.3. Ujęcie w księgach rachunkowych różnic pomiędzy wyceną początkową, bieżącą i bilansową.
4.4. Księgowe ujęcie pozostałych kosztów i przychodów technicznych i oraz pozostałych kosztów i przychodów operacyjnych.
4.5. Ustalanie wyniku technicznego i finansowego.
4.6. Specyficzne zagadnienia rachunkowości funduszy emerytalnych.
5. Rachunkowość jednostek sektora finansów publicznych
5.1. Rachunkowość jednostek sektora finansów publicznych posiadających osobowość prawną.
5.2. Rachunkowość budżetowa, w tym jednostek samorządu terytorialnego.
6. Rachunkowość jednostek w szczególnych sytuacjach – według ustawy o rachunkowości (UoR) i MSR
6.1. Rachunkowość jednostek w szczególnych sytuacjach (według ustawy o rachunkowości i MSR), w tym:
a) zakładanie i przekształcanie jednostek gospodarczych,
b) łączenie, podział i przejęcia spółek,
c) postępowanie restrukturyzacyjne, likwidacja, upadłość jednostek gospodarczych.
Oczekiwane efekty kształcenia
1.Rachunkowość finansowa jednostek, w tym spółek publicznych – według ustawy o rachunkowości (UoR) i MSR2 (z wyłączeniem jednostek prowadzących działalność na podstawie prawa bankowego, ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, przepisów o funduszach inwestycyjnych, ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych, ustawy o instytucjach płatniczych oraz ustawy o działalności ubezpieczeniowej, ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych i ustawy o finansach publicznych)
A. Identyfikowanie i klasyfikowanie zdarzeń, których skutki powinny być przedmiotem ewidencji księgowej i prezentacji w sprawozdaniu finansowym.
B. Dobór i stosowanie właściwych zasad wyceny początkowej, bieżącej i bilansowej poszczególnych składników aktywów i pasywów w warunkach kontynuacji działalności.
C. Ocenianie przesłanek zagrożenia kontynuacji działania, dobór procedur postępowania i stosowanie właściwych zasad wyceny w warunkach utraty kontynuacji działalności.
D. Dokonywanie wyceny początkowej, bieżącej i bilansowej składników bilansu i transakcji wyrażanych w walutach obcych oraz ocena i rozliczenie skutków wyceny.
E. Dokumentowanie i dekretowanie sposobu ujęcia na kontach księgi głównej i kontach ksiąg pomocniczych oraz prezentacja w sprawozdaniu finansowym zdarzeń/operacji dotyczących stanu i zmian składników bilansu/sprawozdania z sytuacji finansowej.
F. Rozpoznawanie, dokumentowanie, wycena, dekretowanie na kontach księgi głównej transakcji, których skutki są prezentowane w rachunku zysków i strat / sprawozdaniu z całkowitych dochodów.
G. Rozpoznawanie potrzeby i stosowanie zasady ostrożnej wyceny i współmierności do wyceny bilansowej oraz przeprowadzanie testów na utratę wartości.
H. Dokonywanie przeszacowania wartości majątku oraz ustalanie i stosowanie wyceny w wartości godziwej oraz rozliczanie różnic z przeszacowania.
I. Rozpoznawanie, uznawanie i ocena poprawności dokumentowania i dekretowania procesu sprzedaży produktów i towarów w warunkach różnych umów oraz ich prezentowanie w sprawozdaniu finansowym.
J. Rozpoznawanie pozostałych przychodów operacyjnych, przychodów finansowych, uznawanie pozostałych kosztów operacyjnych kosztów finansowych oraz ich dokumentowanie i ujmowanie w ewidencji oraz prezentowanie w sprawozdaniu finansowym.
K. Ustalanie wyniku finansowego w wariancie porównawczym i kalkulacyjnym.
L. Dokumentowanie, dekretowanie i prezentowanie w sprawozdaniu finansowym operacji związanych z podziałem wyniku finansowego.
M. Rozpoznawanie istoty, rozliczanie, dokumentowanie, dekretowanie, wycena i prezentowanie w sprawozdaniu finansowym zagadnień wymienionych w pkt 8.
N. Stosowanie krajowych standardów rachunkowości oraz stanowisk Komitetu Standardów Rachunkowości.
O. Identyfikowanie potrzeb i możliwości zastosowania międzynarodowych standardów sprawozdawczości finansowej w konkretnych sytuacjach w różnych jednostkach.
P. Stosowanie międzynarodowych standardów rachunkowości (MSR) dla rozpoznania, wyceny i prezentacji w sprawozdaniu finansowym transakcji wymienionych w pkt 1 – 8.
Q. Zamykanie i otwieranie ksiąg rachunkowych.
R. Opracowanie zasad (polityki) rachunkowości, analizowanie i ocena poprawności przyjętych zasad (polityki) rachunkowości w różnych podmiotach gospodarczych oraz identyfikowanie jej mankamentów.
S. nIdentyfikowanie i realizowanie dodatkowych obowiązków informacyjnych i sprawozdawczych spółek publicznych.
T. Określenie znaczenia i roli komitetu audytu.
2. Zmiana podstawy prawnej sporządzania sprawozdań finansowych
A. Stosowanie, analizowanie i ocena zachowania ciągłości zapisów w księgach rachunkowych.
B. Stosowanie, analizowanie i oceny zachowania zasady porównywalności danych w sprawozdaniach finansowych.
C. Zastosowanie MSR, jako podstawy sporządzania sprawozdań finansowych.
D. Identyfikowanie różnic w przypadku zmiany regulacji prawnej będącej podstawą sporządzania sprawozdań finansowych (z UoR na MSR i odwrotnie) oraz ich uzgadnianie.
3. Rachunkowość finansowa jednostek prowadzących działalność na podstawie prawa bankowego, ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, przepisów o funduszach inwestycyjnych, ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych oraz ustawy o instytucjach płatniczych – według ustawy o rachunkowości (UoR) i MSR.
A. Identyfikowanie i klasyfikowanie zdarzeń, których skutki powinny być przedmiotem ewidencji księgowej i prezentacji w sprawozdaniu finansowym jednostek prowadzących działalność na podstawie prawa bankowego, ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, przepisów o funduszach inwestycyjnych, ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych i instytucjach płatniczych.
B. Dobór i stosowanie właściwych zasad wyceny początkowej, bieżącej i bilansowej poszczególnych składników aktywów i pasywów jednostek, o których mowa w pkt 2.
C. Dokumentowanie i dekretowanie sposobu ujęcia na kontach księgi głównej i w księgach pomocniczych oraz prezentowanie w sprawozdaniu finansowym zdarzeń gospodarczych związanych z działalnością operacyjną, inwestycyjną i finansową scharakteryzowanych w punkcie 1.2, a ponadto operacji specyficznych dla działalności bankowej, maklerskiej, inwestycyjnej, działalności spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych i instytucji płatniczych związanych szczególnie ze zdarzeniami wymienionymi w punkcie 2.
D. Ocenianie prawidłowości przeprowadzania inwentaryzacji w jednostkach wymienionych w pkt 2.
E. Dokumentowanie, wycena i dekretowanie na kontach księgi głównej i prezentacja w sprawozdaniu finansowym operacji pochodnymi instrumentami finansowymi oraz stosowanie rachunkowości zabezpieczeń.
F. Ustalanie wyniku finansowego oraz dokumentowanie i dekretowanie operacji związanych z podziałem wyniku finansowego w jednostkach wymienionych w pkt 2.
G. Stosowanie specyficznych zasad rachunkowości w jednostkach wymienionych w punkcie 6.2.
4. Rachunkowość finansowa jednostek prowadzących działalność na podstawie ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej oraz ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych – według ustawy o rachunkowości i MSR.
A. Identyfikowanie i klasyfikowanie zdarzeń, których skutki powinny być przedmiotem ewidencji księgowej i prezentacji w sprawozdaniu finansowym jednostek prowadzących działalność na podstawie ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej oraz ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych – według ustawy o rachunkowości i MSR.
B. Dobór i stosowanie właściwych zasad wyceny poszczególnych składników aktywów i pasywów jednostek, o których mowa w pkt 3.
C. Dokumentowanie i dekretowanie na kontach księgi głównej i w księgach pomocniczych oraz prezentowanie w sprawozdaniu finansowym zdarzeń gospodarczych związanych z działalnością operacyjną, inwestycyjną i finansową, scharakteryzowanych w punkcie 6.1.2. a ponadto operacji specyficznych dla działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, związanych szczególnie z zagadnieniami wymienionymi w punkcie 2.
D. Ocenianie prawidłowości przeprowadzania inwentaryzacji w jednostkach wymienionych w pkt.6.3. ze szczególnym uwzględnieniem inwentaryzacji druków polis lub innych druków ścisłego zarachowania potwierdzających zawarcie umowy ubezpieczenia.
E. Ustalanie wyniku finansowego oraz dokumentowanie i dekretowanie operacji związanych z ustalaniem wyniku technicznego i finansowego w jednostkach prowadzących działalność ubezpieczeniową i reasekuracyjną.
F. Stosowanie specyficznych zasad rachunkowości w jednostkach funkcjonujących w oparciu o przepisy ustawy o funduszach emerytalnych.
5. Rachunkowość jednostek sektora finansów publicznych
A. Identyfikowanie zdarzeń i transakcji będących przedmiotem rachunkowości jednostek sektora finansów publicznych posiadających osobowość prawną.
B. Dokumentowanie, wycena i prezentowanie w sprawozdaniu finansowym operacji gospodarczych występujących w jednostkach sektora finansów publicznych mających osobowość prawną, w tym m. in. w instytucjach kultury, publicznych uczelniach wyższych, samodzielnych publicznych zakładach opieki zdrowotnej.
C. Rozpoznanie zdarzeń i transakcji będących przedmiotem rachunkowości budżetowej.
D. Rozumienie i posługiwanie się planem kont dla jednostek sektora finansów publicznych nieposiadających osobowości prawnej, w tym jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych, a także znajomości zasad ewidencji wykonania budżetu w jednostkach samorządu terytorialnego.
E. Dokumentowanie, wycena, dekretowanie i prezentowanie w sprawozdaniu finansowym operacji gospodarczych występujących w jednostkach samorządu terytorialnego, jednostkach budżetowych i samorządowych zakładach budżetowych.
6. Rachunkowość jednostek w szczególnych sytuacjach – według ustawy o rachunkowości (UoR) i MSR
A. Ocenianie poprawności procesu przekształcenia jednostek gospodarczych, identyfikowania i rozliczania skutków przekształcenia, dokumentowania procesu przekształcenia i jego prezentowanie w sprawozdaniu finansowym.
B. Dobór metod połączenia spółek, przeprowadzanie procedury połączenia, podziału i przejęcia spółek, udokumentowanie, rozliczenia i ujęcia w księgach rachunkowych oraz prezentowanie w sprawozdaniu finansowym skutków połączenia, oddziału i przejęcia.
C. Stosowanie wymaganych prawem zasad postępowania restrukturyzacyjnego, procedury likwidacyjnej lub wnioskowanie o postawienie jednostki w stan upadłości.
D. Dokumentowanie, wycena i dekretowanie operacji związanych z postępowaniem restrukturyzacyjnym, stawianiem jednostki w stan likwidacji lub upadłości oraz ich prezentowanie w sprawozdaniu finansowym.